Bismillahirrahmanirrahim. 23.12.2014
BU YAZI BİD’AT HAKKINDADIR.
Bu yazının kaleme alınmasının sebebi pek çok hoca, imam hatta büyük camilerde vaaz eden vaizler ile yaptığım sohbetlerde BİD’AT konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarını tespit etmem olmuştur.
İnternet ortamında yaptığım araştırmalarda ise meselenin net bir şekilde ortaya konamadığını tespit ettim. Bazılarının bid’at dediğine diğeri bid’at değildir demekte, bid’at olarak ortaya konan şeylerin pek çoğu ise asıl bid’at olarak kabul edilmemektedir.
BİDAT NEDİR?
Farklı tarifleri olmakla beraber bid’at’ın ortak tarifi “Dinde olmayan ve dine sonradan sokulan şeylerdir”
“Bütün bid’atler dalalettir, bütün dalaletler de ateştedir” hadis-i şerifi ve “Allah cc bid’at sahibinin namazını, orucunu, haccını, zekatını, cihadını, tövbesini kabul etmez. Ta ki o bid’ati terk edene kadar. Bid’at ehli kılın yağdan çıktığı gibi dinden çıkar” Hadisi şerifi bid’at’ın ne kadar mühim bir mesele olduğunu ortaya koymaktadır.
Bid’at konusunda çok farklı fikirler ortaya konmuştur. Bu konuda başta mezhep imamları olmak üzere pek çok müçtehid ve alimler farklı fikirler ortaya koymuşlardır. Bazı bid’atler kişinin dinden çıkmasına, namaz oruç, hac,zekat gibi ibadetleririnin kabul olmamasına sebep olurken bazı bid’atler de güzel bid’a olarak kabul edilmişlerdir. Bazı bid’atler bid’at te olsalar kişinin dinden çıkmasına sebep olmadığı gibi belki günah da değillerdir. Hatta bidat olarak bilinen nice amel aslında bid’atte değildirler. Bu yüzden bazı alimler bid’ati “Bid’at-i hasene ve Bid’at-i seyyie diye ikiye ayırmışlardır.
Hz. Ömer (r.a), Mescid-i Nebevi'de teravih namazını cemaatle kılanları görünce, "Bu ne güzel bir bid'attır" diyerek teşvik etmiş ve bid'at-ı haseneyi belirtmiştir. (Buhârî, Teravih, 1)
Bütün bunlardan anlaşılacağı üzere bid’atin pek çok çeşidi vardır ve kötülükte de dereceleri farklı farklıdır. Dolayısıyla hangi hareketler bid’aya dahildir, hangileri kişiyi sevaptan mahrum bırakır, hangileri bi’dat değildir veya hangileri kişinin namazının orucunun, haccının, zekatının kabul olmamasına sebep olur? Bu konularda farklı fikirler ve farklı yorumlar ortaya konmuştur. Bu yüzden bid’at konusu net bir şekilde anlaşılamamıştır. Bu konu bu kadar geniş ve çok farklı boyutlara sahip olduğundan her bir hareketin bid’at olup olmadığını ortaya koymak elbette mümkün olmayacaktır. Ancak en azından ana hatları ile ve herkesin bilmesi gereken kısmını ortaya koymak mümkündür.
Konunun net anlaşılması için basit bir tarif yapalım:
DİNDE MEVCUT OLAN BİR ŞEYİ KALDIRIP YERİNE YENİ BİR ŞEY KOYMAK BİD’ATTİR. O YENİ KONAN ŞEYE BİD’AT DENDİĞİ GİBİ ONU KOYANA VE ONUNLA AMEL EDENE DE EHL-İ BİD’AT DENİR.
Dinimizde olan şeylerin içinde ayet ile sabit olan farzlar vardır. Ayrıca vacipler, sünnetler vardır. Sünnetlerin içinde de terki veya değiştirilmesi mümkün olmayan ve ibadete taalluk eden müekked ve gayri müekked sünnetler ve şeaire taaluk eden sünnetler vardır. Ayrıca ibadete taaluk etmeyen ve adab tabir edilen yeme içme, yatıp kalkmak gibi sünnetler vardır.
Mesela: peygamberimiz sav yerde ve eli ile yemek yerdi. Kişi eğer bu sünnete uysa adabını ibadete çevirmiş ve sünnetten hissesini artırmış ve sevap kazanmış olur. Ancak bir kişi kaşık ile ve masada yemek yese bu kişi sünnete muhalefet etmiş ve bid’at işlemiş olmaz. Zira sünnetin adab kısmına muhalefete bidat denmez.
Âdette bid'at, sevap beklenilmeden, dünya menfaati için yapılan şeylerdir. Âdette bid'at, bir ibadeti bozmazsa veya dinin yasak ettiği bir şey değilse günah olmaz. Âdette olan bid'at, ceket, pardesü giymek, çay ve kahve içmek gibi dinin yasak etmediği bir şey ise, günah değildir. Peygamber efendimizin papaz ayakkabısı ve Rum cübbesi giydiği hadis-i şerifle bildirildi. (Tirmizi)
Fen ve fen bilgileri dinde bid'at değildir. (İlim Çin’de de olsa alın! Fen ve sanat, müminin kaybettiği malıdır. Nerede bulursa alsın) hadis-i şerifleri, kâfirlere uymayı değil, fenni onlarda bile olsa, arayıp bulmayı emrediyor. (Mevduat-ül-ulum)
Öyleyse kişinin namazını orucunu haccını yok eden hatta dinden çıkmasına sebep olan bidatler hangileridir?
Kötü bid’at; Dinimizde farz veya vacip olan bir şeyin kaldırılmasına ve onun yerine başka bir şeyin getirilmesine ve tatbik edilmesine denir.
Ayrıca İbadete taalluk eden ve şeair olan sünnetlerin de kaldırılıp yerine başka şeylerin getirilmesi bid’attir.
Peygamberimiz sav şöyle buyuruyor:
Kim de bir bid'at icat ederek onunla amel edilmesine sebep olursa, o bid'at ile amel edenlerin yüklenecekleri günahlardan hiçbir şey eksiltmeden onların günahlarının bir katını yüklenmiş olacaktır." (İbn Mâce, Mukaddime, 15)
Mesela; Mirasın dinimizde nasıl dağıtılacağı ayet ile sabittir. Mirasta annenin babanın payları vardır. Kadının veya kocanın payları erkek ve kız kardeşlerin payları ayet ile tespit edilmiştir.
İşte bu ayet ile sabit Allah’ın emri olan paylaşımı beğenmeyip kaldırmak ve onun yerine başka bir paylaşım şekli getirmek bid’attir. Bunu getiren ve onu kabul edip ona göre paylaşanlar ehl-i bid’at olanlardır. İşte bunların namazları, oruçları, hacları, cihadları, tövbeleri kabul olmaz. Hamurun içinden kılın çıkması gibi dinden çıkarlar. Bunlara ehl-i bid’at denmesinin sebebi bu kişilerin namaz kılıp oruç tutmaya devam etmelerinden ve hacca umreye gitmelerindendir.
İkinci bir misal; Allah cc ayet ile sabittir ki “hırsızın elini kesin” diyor. Elbette her hırsızın eli kesilmez. Bunun da şartları vardır. Ancak fıkıhta belirtilen şartlar oluşunca hırsızın elinin kesilmesi ayet ile sabit olan Allah’ın bir emridir.
Şimdi “bu devirde hırsızın eli mi kesilir” diyerek dinimizdeki bu ayet ile sabit olan hükmü kaldırıp yerine başka bir ceza getirmek bid’attir. Bunu getiren ehl-i bid’at olduğu gibi bunu benimseyen ve bunu doğru kabul edenler de ehl-i bid’at olanlardır. İşte bunların da namaz oruç gibi bütün ibadetleri kabul olmaz.
Üçüncü bir örnek: Kadınların tesettürü ayet ile sabit bir farzdır. Bu tesettürü kaldırmak ve tesettüre zıt kıyafetler getirmek bid’attir.
Bu üç örneğe haksız adam öldürene verilen ve ayetle sabit olan kısas cezasını kaldırıp yerine başka bir ceza konulmasını, Allah’ın ayet ile sabit evlenme ve boşanma ile ilgili hükümlerini beğenmeyip kaldırıp yerine başka hükümlerin getirilmesini, dinimizde kız ve erkek çocukların ayrı ayrı eğitim görmesini kaldırıp karışık eğitim getirilmesini, mahkemelerde Allah’ın hükümlerine göre değil de başka hükümler getirlimesini ve hakeza kıyas ediniz. Sadece ayet ile sabit olan ve kaldırılan farzları ve yerine konulan bid’atleri düşünürsek her tarafın bid’atler ile dolu olduğunu görürüz.
Bid’atlere bir de sünnetlere taalluk eden bidatlerden örnek verelim. Mesela; ezan şeaire taaluk eden bir sünnettir. Bunun aslını değiştirmek ve başka her ne şekilde olursa olsun okumak kötü olan bir bidattir. Bunu yapana da ve bunun güzel olduğunu kabul edene de ehl-i bid'at denir. Bu da ateşte olan bir bid’attir.
Demek ibadete ve şeaire taalluk eden sünnetleri kaldırmak ve yerine başka bir şey getirmek bidattir.
Ancak ibadete taalluk etmeyen adab tabir edilen sünnetlere olan muhalefete bidat denmez.
Mesela: masada yemek yemek, kaşık kullanmak, abraya binmek, uçağa binmek gibi.
Bir de din ile alaksı olmayan şeyler vardır. Onlara zaten bid’at denmez. Mesela, arabaların gitmesi için otoban yapmak, biçer döğer ile hasat kaldırmak, bilgisayar kullanmak, telefon kullanmak gibi.
Netice olarak:
1. Dinde ayet ile sabit olan bir farz veya vacibi kaldırıp yerine başka bir şey getirmek bid’attir. Bunu getiren kişi de, bu bid’ati güzel kabul edip yapanlar da ehl-i bid’attirler. İşte bu kişiler namazı orucu, haccı, zekatı, tövbesi kabul olmayan ve hamurun içinden kılın çıkması gibi dinden çıkan kişilerdir. Halbuki bu kişiler namaz kılıp oruç ta tutabilirler.
2.Şeaire ve ibadete taalluk eden bir sünneti kaldırmak ve yerine başka bir şey getirmek bid’attir ve kişinin namazının orucunun haccının, cihadının ve diğer ibadetlerinin kabul olmasına engel olur. Ezanı türkçeye çevirmek gibi.
3.Kitap ve sünnete zıt olmamak, bir farz, vacip veya bir sünneti kaldırmamak veya değiştirmemek şartı ile hatta asılları kitapta olmak şartı ile yapılan yeni ibadet tarzlarına bid’at denmez.
Mesela: sünnette olmayan ancak kitap ve sünnete zıt olmayan namazların arkasından toplu tesbihat yapmak gibi. Mesela; bir adam her namazın arkasından 100 ihlas okusa buna bid’at denmez. Bid’at dense bile bid’ay-ı haseneye girer. Camilerde cemaatle yapılan toplu tesbihatta böyledir. Tarikatlardaki asılları kitap ve sünnette olan zikir ve tesbihatlar da böyledir. Bazı camilerde farz namazdan önce üç ihlas bir fatiha okunması da böyledir.
Her tarikatın kendi meşrebine göre ayrı ayrı tarz ve şekilde virdleri, zikir ve tesbihleri vardır. Bu zikirlerin asılları Kitab ve sünnetten alınmak şartıyla ve sünnete aykırı olmamak ve bütün bütün sünneti değiştirmemek kaydıyla bid'at değildir. Bu çeşit uygulamaya bazı âlimler, bid'at demiş olsalar da, 'bid'a-i hasene' adını vermişlerdir
4.Dinimizle ilgisi olmayan yeni şeylere bidat denmez. Mesela; Arabaya ve uçağa binmek, bilgisayar, telefon kullanmak gibi.
Şimdi bid’at olup olmadığı konusunda ihtilafa düşülen bazı örnekleri inceleyelim:
Günümüzde yaygın olarak mevlid okunmaktadır. Bu tarz mevlid okumak okutmak önceden yoktu. Bu yüzden bazıları mevlid okunmasına bid’at demişlerdir.
Önce mevlidde ne yapıldığına bakalım.
Mevlid Kur’an okunarak başlanan peygamberimizi öven sözler söylenen ve arada salavatlar getirilen ve bir aşır okunup dua edilerek bitirilen bir dini merasimdir.
Şimdi buraya baktığımızda dinimize zıt bir iş yoktur. Zira dinimizde Kur’an okumak ta vardır salavat getirmek te. Peygamberimizi öven şiirler de vardır dua etmek te.. Dolayısıyla bu tarz bir tören önceden dinimizde olmasa da yapılanların asılları dinimizde vardır. Dolayısıyla bu yapılan merasime bid’at denmez, dense bile bid’ay-ı hasene gurubuna girer.
Kış memleketlerinde evlere kalorifer taktırmak ve bu şekilde ısınmak bidat olmadığı gibi yazın serinlemek için klima kullanmak ta bidat değildir. Çünkü bunlar dini meseleler değildir.
Dinimizde meşru dairede eğlenmek ve düğün merasimi yapmak caizdir. Kadınlar ayrı erkekler ayrı olarak haram olmayan şekilde eğlenirler. Bu tarzı kalırıp dinimizin yasak ettiği şekilde kadın erkek karışık eğlenmek, beraber çalıp oynamak bid’attir.
Dinimizde karşılaştığın zaman selam vermek sünnettir. Selamın şekli de bellidir. Bu selamı kaldırıp yerine başka bir şey söylemek bid’attir.
Dinimizde musafahalaşmak vardır ve şekli de bellidir.
Demek yeni ortaya konan bir şey hakkında hüküm verebilmek için önce o şeyin dinimizdeki bir farzı, bir vacibi, bir sünneti kaldırmış mı, yerini ve şeklini değiştirmiş mi, veya dinimizde yasaklanmış olan bir şey midir bakmak lazımdır.
Adam sabaha kadar namaz kılsa bu bid’at olmaz. Çünkü namaz kılmak zaten dinimizde vardır.
Mesela: yakasız gömlek giymek bid’at midir, değil midir? Giymesek ne olur?
Bunlar adab tabir ettiğimiz sünnet kısmına girer. Dolayısyla adab kısmına ait sünnetlere muhalefete bid’at denilmez. Ancak ne kadar bu kısım sünnete uyulursa o kadar çok sevap kazanılır.
Adam tarikat mensubudur. Her gece 1000 lailaheillah, 1000 Allah diyor, 1000 salavat getiriyor. Şimdi bu bidat midir? Elbette hayır. Çünkü bunların asılları kitap ve sünnette vardır.
Şimdi kişiyi dinden çıkaran, kıldığı namazı, tuttuğu orucu, yaptığı haccı ve diğer ibadetlerini yok eden büyük bid’atleri hiç görmeyip, tesbih bid’a, mevlid bid’a, namazdan önce üç ihlas okumak bid’a, yakalı gömlek bid’a, kaşık kullanmak bid’a demek bu konuyu hiç bilmemek demektir.
…
Selahattin ALTINTAŞ
23.ARALIK. 2014
BU YAZI BİD’AT HAKKINDADIR.
Bu yazının kaleme alınmasının sebebi pek çok hoca, imam hatta büyük camilerde vaaz eden vaizler ile yaptığım sohbetlerde BİD’AT konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarını tespit etmem olmuştur.
İnternet ortamında yaptığım araştırmalarda ise meselenin net bir şekilde ortaya konamadığını tespit ettim. Bazılarının bid’at dediğine diğeri bid’at değildir demekte, bid’at olarak ortaya konan şeylerin pek çoğu ise asıl bid’at olarak kabul edilmemektedir.
BİDAT NEDİR?
Farklı tarifleri olmakla beraber bid’at’ın ortak tarifi “Dinde olmayan ve dine sonradan sokulan şeylerdir”
“Bütün bid’atler dalalettir, bütün dalaletler de ateştedir” hadis-i şerifi ve “Allah cc bid’at sahibinin namazını, orucunu, haccını, zekatını, cihadını, tövbesini kabul etmez. Ta ki o bid’ati terk edene kadar. Bid’at ehli kılın yağdan çıktığı gibi dinden çıkar” Hadisi şerifi bid’at’ın ne kadar mühim bir mesele olduğunu ortaya koymaktadır.
Bid’at konusunda çok farklı fikirler ortaya konmuştur. Bu konuda başta mezhep imamları olmak üzere pek çok müçtehid ve alimler farklı fikirler ortaya koymuşlardır. Bazı bid’atler kişinin dinden çıkmasına, namaz oruç, hac,zekat gibi ibadetleririnin kabul olmamasına sebep olurken bazı bid’atler de güzel bid’a olarak kabul edilmişlerdir. Bazı bid’atler bid’at te olsalar kişinin dinden çıkmasına sebep olmadığı gibi belki günah da değillerdir. Hatta bidat olarak bilinen nice amel aslında bid’atte değildirler. Bu yüzden bazı alimler bid’ati “Bid’at-i hasene ve Bid’at-i seyyie diye ikiye ayırmışlardır.
Hz. Ömer (r.a), Mescid-i Nebevi'de teravih namazını cemaatle kılanları görünce, "Bu ne güzel bir bid'attır" diyerek teşvik etmiş ve bid'at-ı haseneyi belirtmiştir. (Buhârî, Teravih, 1)
Bütün bunlardan anlaşılacağı üzere bid’atin pek çok çeşidi vardır ve kötülükte de dereceleri farklı farklıdır. Dolayısıyla hangi hareketler bid’aya dahildir, hangileri kişiyi sevaptan mahrum bırakır, hangileri bi’dat değildir veya hangileri kişinin namazının orucunun, haccının, zekatının kabul olmamasına sebep olur? Bu konularda farklı fikirler ve farklı yorumlar ortaya konmuştur. Bu yüzden bid’at konusu net bir şekilde anlaşılamamıştır. Bu konu bu kadar geniş ve çok farklı boyutlara sahip olduğundan her bir hareketin bid’at olup olmadığını ortaya koymak elbette mümkün olmayacaktır. Ancak en azından ana hatları ile ve herkesin bilmesi gereken kısmını ortaya koymak mümkündür.
Konunun net anlaşılması için basit bir tarif yapalım:
DİNDE MEVCUT OLAN BİR ŞEYİ KALDIRIP YERİNE YENİ BİR ŞEY KOYMAK BİD’ATTİR. O YENİ KONAN ŞEYE BİD’AT DENDİĞİ GİBİ ONU KOYANA VE ONUNLA AMEL EDENE DE EHL-İ BİD’AT DENİR.
Dinimizde olan şeylerin içinde ayet ile sabit olan farzlar vardır. Ayrıca vacipler, sünnetler vardır. Sünnetlerin içinde de terki veya değiştirilmesi mümkün olmayan ve ibadete taalluk eden müekked ve gayri müekked sünnetler ve şeaire taaluk eden sünnetler vardır. Ayrıca ibadete taaluk etmeyen ve adab tabir edilen yeme içme, yatıp kalkmak gibi sünnetler vardır.
Mesela: peygamberimiz sav yerde ve eli ile yemek yerdi. Kişi eğer bu sünnete uysa adabını ibadete çevirmiş ve sünnetten hissesini artırmış ve sevap kazanmış olur. Ancak bir kişi kaşık ile ve masada yemek yese bu kişi sünnete muhalefet etmiş ve bid’at işlemiş olmaz. Zira sünnetin adab kısmına muhalefete bidat denmez.
Âdette bid'at, sevap beklenilmeden, dünya menfaati için yapılan şeylerdir. Âdette bid'at, bir ibadeti bozmazsa veya dinin yasak ettiği bir şey değilse günah olmaz. Âdette olan bid'at, ceket, pardesü giymek, çay ve kahve içmek gibi dinin yasak etmediği bir şey ise, günah değildir. Peygamber efendimizin papaz ayakkabısı ve Rum cübbesi giydiği hadis-i şerifle bildirildi. (Tirmizi)
Fen ve fen bilgileri dinde bid'at değildir. (İlim Çin’de de olsa alın! Fen ve sanat, müminin kaybettiği malıdır. Nerede bulursa alsın) hadis-i şerifleri, kâfirlere uymayı değil, fenni onlarda bile olsa, arayıp bulmayı emrediyor. (Mevduat-ül-ulum)
Öyleyse kişinin namazını orucunu haccını yok eden hatta dinden çıkmasına sebep olan bidatler hangileridir?
Kötü bid’at; Dinimizde farz veya vacip olan bir şeyin kaldırılmasına ve onun yerine başka bir şeyin getirilmesine ve tatbik edilmesine denir.
Ayrıca İbadete taalluk eden ve şeair olan sünnetlerin de kaldırılıp yerine başka şeylerin getirilmesi bid’attir.
Peygamberimiz sav şöyle buyuruyor:
Kim de bir bid'at icat ederek onunla amel edilmesine sebep olursa, o bid'at ile amel edenlerin yüklenecekleri günahlardan hiçbir şey eksiltmeden onların günahlarının bir katını yüklenmiş olacaktır." (İbn Mâce, Mukaddime, 15)
Mesela; Mirasın dinimizde nasıl dağıtılacağı ayet ile sabittir. Mirasta annenin babanın payları vardır. Kadının veya kocanın payları erkek ve kız kardeşlerin payları ayet ile tespit edilmiştir.
İşte bu ayet ile sabit Allah’ın emri olan paylaşımı beğenmeyip kaldırmak ve onun yerine başka bir paylaşım şekli getirmek bid’attir. Bunu getiren ve onu kabul edip ona göre paylaşanlar ehl-i bid’at olanlardır. İşte bunların namazları, oruçları, hacları, cihadları, tövbeleri kabul olmaz. Hamurun içinden kılın çıkması gibi dinden çıkarlar. Bunlara ehl-i bid’at denmesinin sebebi bu kişilerin namaz kılıp oruç tutmaya devam etmelerinden ve hacca umreye gitmelerindendir.
İkinci bir misal; Allah cc ayet ile sabittir ki “hırsızın elini kesin” diyor. Elbette her hırsızın eli kesilmez. Bunun da şartları vardır. Ancak fıkıhta belirtilen şartlar oluşunca hırsızın elinin kesilmesi ayet ile sabit olan Allah’ın bir emridir.
Şimdi “bu devirde hırsızın eli mi kesilir” diyerek dinimizdeki bu ayet ile sabit olan hükmü kaldırıp yerine başka bir ceza getirmek bid’attir. Bunu getiren ehl-i bid’at olduğu gibi bunu benimseyen ve bunu doğru kabul edenler de ehl-i bid’at olanlardır. İşte bunların da namaz oruç gibi bütün ibadetleri kabul olmaz.
Üçüncü bir örnek: Kadınların tesettürü ayet ile sabit bir farzdır. Bu tesettürü kaldırmak ve tesettüre zıt kıyafetler getirmek bid’attir.
Bu üç örneğe haksız adam öldürene verilen ve ayetle sabit olan kısas cezasını kaldırıp yerine başka bir ceza konulmasını, Allah’ın ayet ile sabit evlenme ve boşanma ile ilgili hükümlerini beğenmeyip kaldırıp yerine başka hükümlerin getirilmesini, dinimizde kız ve erkek çocukların ayrı ayrı eğitim görmesini kaldırıp karışık eğitim getirilmesini, mahkemelerde Allah’ın hükümlerine göre değil de başka hükümler getirlimesini ve hakeza kıyas ediniz. Sadece ayet ile sabit olan ve kaldırılan farzları ve yerine konulan bid’atleri düşünürsek her tarafın bid’atler ile dolu olduğunu görürüz.
Bid’atlere bir de sünnetlere taalluk eden bidatlerden örnek verelim. Mesela; ezan şeaire taaluk eden bir sünnettir. Bunun aslını değiştirmek ve başka her ne şekilde olursa olsun okumak kötü olan bir bidattir. Bunu yapana da ve bunun güzel olduğunu kabul edene de ehl-i bid'at denir. Bu da ateşte olan bir bid’attir.
Demek ibadete ve şeaire taalluk eden sünnetleri kaldırmak ve yerine başka bir şey getirmek bidattir.
Ancak ibadete taalluk etmeyen adab tabir edilen sünnetlere olan muhalefete bidat denmez.
Mesela: masada yemek yemek, kaşık kullanmak, abraya binmek, uçağa binmek gibi.
Bir de din ile alaksı olmayan şeyler vardır. Onlara zaten bid’at denmez. Mesela, arabaların gitmesi için otoban yapmak, biçer döğer ile hasat kaldırmak, bilgisayar kullanmak, telefon kullanmak gibi.
Netice olarak:
1. Dinde ayet ile sabit olan bir farz veya vacibi kaldırıp yerine başka bir şey getirmek bid’attir. Bunu getiren kişi de, bu bid’ati güzel kabul edip yapanlar da ehl-i bid’attirler. İşte bu kişiler namazı orucu, haccı, zekatı, tövbesi kabul olmayan ve hamurun içinden kılın çıkması gibi dinden çıkan kişilerdir. Halbuki bu kişiler namaz kılıp oruç ta tutabilirler.
2.Şeaire ve ibadete taalluk eden bir sünneti kaldırmak ve yerine başka bir şey getirmek bid’attir ve kişinin namazının orucunun haccının, cihadının ve diğer ibadetlerinin kabul olmasına engel olur. Ezanı türkçeye çevirmek gibi.
3.Kitap ve sünnete zıt olmamak, bir farz, vacip veya bir sünneti kaldırmamak veya değiştirmemek şartı ile hatta asılları kitapta olmak şartı ile yapılan yeni ibadet tarzlarına bid’at denmez.
Mesela: sünnette olmayan ancak kitap ve sünnete zıt olmayan namazların arkasından toplu tesbihat yapmak gibi. Mesela; bir adam her namazın arkasından 100 ihlas okusa buna bid’at denmez. Bid’at dense bile bid’ay-ı haseneye girer. Camilerde cemaatle yapılan toplu tesbihatta böyledir. Tarikatlardaki asılları kitap ve sünnette olan zikir ve tesbihatlar da böyledir. Bazı camilerde farz namazdan önce üç ihlas bir fatiha okunması da böyledir.
Her tarikatın kendi meşrebine göre ayrı ayrı tarz ve şekilde virdleri, zikir ve tesbihleri vardır. Bu zikirlerin asılları Kitab ve sünnetten alınmak şartıyla ve sünnete aykırı olmamak ve bütün bütün sünneti değiştirmemek kaydıyla bid'at değildir. Bu çeşit uygulamaya bazı âlimler, bid'at demiş olsalar da, 'bid'a-i hasene' adını vermişlerdir
4.Dinimizle ilgisi olmayan yeni şeylere bidat denmez. Mesela; Arabaya ve uçağa binmek, bilgisayar, telefon kullanmak gibi.
Şimdi bid’at olup olmadığı konusunda ihtilafa düşülen bazı örnekleri inceleyelim:
Günümüzde yaygın olarak mevlid okunmaktadır. Bu tarz mevlid okumak okutmak önceden yoktu. Bu yüzden bazıları mevlid okunmasına bid’at demişlerdir.
Önce mevlidde ne yapıldığına bakalım.
Mevlid Kur’an okunarak başlanan peygamberimizi öven sözler söylenen ve arada salavatlar getirilen ve bir aşır okunup dua edilerek bitirilen bir dini merasimdir.
Şimdi buraya baktığımızda dinimize zıt bir iş yoktur. Zira dinimizde Kur’an okumak ta vardır salavat getirmek te. Peygamberimizi öven şiirler de vardır dua etmek te.. Dolayısıyla bu tarz bir tören önceden dinimizde olmasa da yapılanların asılları dinimizde vardır. Dolayısıyla bu yapılan merasime bid’at denmez, dense bile bid’ay-ı hasene gurubuna girer.
Kış memleketlerinde evlere kalorifer taktırmak ve bu şekilde ısınmak bidat olmadığı gibi yazın serinlemek için klima kullanmak ta bidat değildir. Çünkü bunlar dini meseleler değildir.
Dinimizde meşru dairede eğlenmek ve düğün merasimi yapmak caizdir. Kadınlar ayrı erkekler ayrı olarak haram olmayan şekilde eğlenirler. Bu tarzı kalırıp dinimizin yasak ettiği şekilde kadın erkek karışık eğlenmek, beraber çalıp oynamak bid’attir.
Dinimizde karşılaştığın zaman selam vermek sünnettir. Selamın şekli de bellidir. Bu selamı kaldırıp yerine başka bir şey söylemek bid’attir.
Dinimizde musafahalaşmak vardır ve şekli de bellidir.
Demek yeni ortaya konan bir şey hakkında hüküm verebilmek için önce o şeyin dinimizdeki bir farzı, bir vacibi, bir sünneti kaldırmış mı, yerini ve şeklini değiştirmiş mi, veya dinimizde yasaklanmış olan bir şey midir bakmak lazımdır.
Adam sabaha kadar namaz kılsa bu bid’at olmaz. Çünkü namaz kılmak zaten dinimizde vardır.
Mesela: yakasız gömlek giymek bid’at midir, değil midir? Giymesek ne olur?
Bunlar adab tabir ettiğimiz sünnet kısmına girer. Dolayısyla adab kısmına ait sünnetlere muhalefete bid’at denilmez. Ancak ne kadar bu kısım sünnete uyulursa o kadar çok sevap kazanılır.
Adam tarikat mensubudur. Her gece 1000 lailaheillah, 1000 Allah diyor, 1000 salavat getiriyor. Şimdi bu bidat midir? Elbette hayır. Çünkü bunların asılları kitap ve sünnette vardır.
Şimdi kişiyi dinden çıkaran, kıldığı namazı, tuttuğu orucu, yaptığı haccı ve diğer ibadetlerini yok eden büyük bid’atleri hiç görmeyip, tesbih bid’a, mevlid bid’a, namazdan önce üç ihlas okumak bid’a, yakalı gömlek bid’a, kaşık kullanmak bid’a demek bu konuyu hiç bilmemek demektir.
…
Selahattin ALTINTAŞ
23.ARALIK. 2014
